UND’nin derlediği verilere göre; 2018 yılı Ocak-Ağustos toplamında, Türk araçları bir önceki yılın aynı dönemine göre %5 düşüş ile 782.716 adet, Yabancı araçlar  %7 büyüme ile 228.237 adet taşıma gerçekleştirdiler. Türk ve Yabancı araçlar toplamda %2 düşüş yaşadılar ve ilk 8 ayda toplam 1.010.953 adet ihracat taşıması gerçekleştirildi. İhracat taşımalarının %77‘si Türk, %23’ü ise Yabancı plakalı araçlar ile yapıldı.  İhracat taşımalarımızda %37 oranında büyük bir paya sahip olan Irak’ı hariç tutacak olur isek; Türk araçlar bir önceki yılın aynı dönemine göre %2 düşüş yaşadılar, Yabancı araçlar ise %7 büyüme sağladılar.

Suriye’ye yapılan taşımalar %24 düşüş yaşadı, Geçen yıl ilk 2 aylık dönemde hızlı başlayan Irak pazarı da geçen yıla oranla %9 düşüş gösteriyor. Irak ve Suriye’deki düşüş Ortadoğu ülkeleri toplamını da etkilediği için Ortadoğu’da %13 düşüş olduğu görülüyor.

Avrupa’nın genelinde yaşanan artış eğilimi özellikle komşu ülkelerde; Romanya %22, Yunanistan %12, Bulgaristan %23 olmak üzere olumlu etkilere sebep oldu. Polonya, Macaristan ve Avusturya gibi Orta Avrupa ülkelerinde de %10’e varan artışlar dikkat çekiyor. Avrupa ülkelerine toplamda %7 artış yaşandı. Avrupa ülkeleri ile yapılan KUKK toplantılarında alınan olumlu sonuçlar ile birlikte Avrupa ülkelerine ihracat taşımalarımız artmaya devam etmektedir. Eylül ayı içerisinde teslim alınacağı öngörülen Macaristan Transit geçiş belgeleri ile birlikte AB ülkelerine yapılan ihracatın daha da rahatlayacağı düşünülüyor.

2017 yılında Nahcivan ve Azerbaycan’a yapılan ihracat pazarında azalma görülmüştü, 2018 yılı İlk 8 ay toplamında ise Nahcivan’a %2, Azerbaycan’a %12 artış olduğu görülüyor. Gürcistan’a yapılan ihracat taşımalarında ise Türk araçlarının payları %6 oranında düştü ve Gürcistan plakalı araçlar pazarda yükselişe geçtiler. Türk araçlarının İran’a yaptığı ihracat taşımalarında da %20 düşüş görülüyor. İran araçları ise Türkiye’den yaptığı ihracat taşımalarında %20 oranında artış gösteriyorlar.

Türkmenistan’a yapılan taşımalarda %59 oranında ciddi düşüş olduğu görülmektedir. Bu konuda yapılan araştırmalarımızda, Türkmenistan’daki mevcut projelerin tamamlanması ve aynı ölçekte yeni projeler olmaması, ihracat taşımalarımızı olumsuz etkilemektedir. Türkmenistan taşımaları düşüşe geçmesine rağmen, Özbekistan taşımalarında ise %56 oranında artış yaşanıyor. Türkmenistan pazarındaki azalış, Özbekistan’a artan pazarımız ve Rusya’ya artan pazarımız ile ikame ediliyor. Mayıs ayı içerisinde Semerkant’ta gerçekleştirilen Özbekistan-Türkiye KUKK toplantısı ile birlikte %50 artan geçiş belgesi kotası ile birlikte Özbekistan’a olan taşımalarımız daha da artmıştır ve kotası dolan belgeler için ek 6.000 adet belge Ağustos ayı içerisinde alınmıştır. Eylül ayı içerisinde yapılacak toplantılar ile Özbekistan ile ilişkilerin daha da artacağı öngörülmektedir.

BDT ülkelerine yapılan taşımalarda en önemli yere sahip Rusya Federasyonu’na baktığımızda bu yıl taşımaların hızla yükselişe geçmesi ile birlikte ihracat taşımalarımızda %354 oranında artış olduğu görülüyor. Öyle ki Rusya için aylık dönemlerde açılan geçiş belgeleri Mayıs ayında yeterli gelmediği için ek 700 adet belge, Haziran ayında da ek 500 adet belge kullanıma açılmıştı. Temmuz’da 100 ve Ağustos ise 200, Eylül ayında 300 adet ek belge kullanıma açılmıştı. Sektörden gelen talepler doğrultusunda Eylül ayında Rusya’da kalan belgelerin tümü genel kullanıma açılmıştır. Eylül ayında Belarus ile yapılan KUKK toplantısında olumlu sonuçlar alınarak dönülmüştür, Rusya belgelerinin erken tükeneceği düşünüldüğünde ise Belarus v.b. ülkeler üzerinden taşımaların devam edeceği öngörülmektedir. Bununla birlikte, ulaşımın Rusya üzerinden transit geçerek sağlandığı güzergâhlarda da taşımaların arttığını görüyoruz.

Altyapı yatırımları ve süren inşaat projelerinin artması ile birlikte, ihracat taşımalarımızda Ukrayna’ya %52 oranında artış yaşanmıştır. Moldova’ya ise %24 oranında artış görülmektedir. BDT ve Orta Asya ülkelerine Ocak-Temmuz toplamında %1 artış yaşanmıştır.

İlk 8 ayda, Türkiye’den yapılan ihracat taşımalarında; Türk araçlar bir önceki döneme göre yüzde 5 düşüş yaşadılar. Yabancı araçlar ise %7 artış yaşadılar, Genel toplamda ise ihracat taşımalarında yüzde 2 düşüş yaşanmıştır. Yabancı araçların payı %23, Türk araçların payı ise %77 olarak gerçekleşti.

İTHALAT TAŞIMALARI

2018 yılının ilk 8 ayında ithalat taşımalarında genel toplamda %3 düşüş olduğu görülüyor. Türk araçların sayısında %4 oranında düşüş yaşanırken Yabancı araçların oranında ise %2 düşüş yaşandı. Geçen yıla göre Yabancı araçlar Pazar payında %34’e kadar paylarını artırmış durumdalar. İthalat taşıması yapan Yabancı araçları, başta İran olmak üzere Bulgaristan ve Romanya takip ediyor.

İlk 8 ayda, Türk araçlarının İthalat taşımalarında yük aldığı ülkelere bakıldığında, ilk sırada 63.931 adet taşıma ile Almanya geliyor. Geçen ay ikinci sıradaki Irak ise her ay artış eğiliminde olmuştu fakat ihracattaki düşüş ile birlikte ithalatta da düşüş eğilimine geçti ve yerini 38.634 ithalat taşıması yaptığımız ve %8 düşüş yaşanan İtalya’ya bıraktı. 3. Sıradaki Irak’ta ise İlk 8 ay toplamında %36 oranında düşüş yaşandı ve 37.286 adet ithalat taşıması gerçekleştirildi.

Avrupa ülkeleri arasında düşüşün yaşandığı ülkelerde %21 Birleşik Krallık, %11 Bulgaristan, %6 Romanya ve %8 ile İtalya, %4 İspanya bulunmaktadır.  Diğer tüm Avrupa ülkelerinden yapılan ithalat taşımalarımız istikrarlı bir şekilde artmaya devam ediyor. Bu ülkeler arasında Fransa %15, Yunanistan %6, Hollanda %9, Belçika %33, Polonya %12 ve Avusturya %17 artış ile dikkat çekmektedir.

İran’dan yapılan ithalat taşımalarımızda ise Türk araçları %15 oranında artış yakaladılar. Diğer dikkat çeken ülke ise %19 artış ile Özbekistan oldu. İhracat taşımasında da ciddi artış görülen Özbekistan’ın İthalat yönünde de artış göstermesi Özbekistan’ın önemini tekrar vurguluyor.

TRANSİT TAŞIMALAR

Türkiye üzerinden yapılan Transit taşımalar incelendiğinde; Türk ve Yabancı araçlarının İran, Irak, Gürcistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan başta olmak üzere komşu ülkelere taşıma yaptığı görülüyor.  Yoğun olmamakla birlikte İtalya, Almanya, Hollanda, Fransa gibi gelişmiş ülkelere de transit taşımalar yapılıyor. Transit taşımaları ülkemiz üzerinden yapan araçlar ise gene yoğunlukta olarak İran, Bulgaristan ve Gürcistan gibi komşu ülkeler.

Transit taşımalarda yabancı araçlar arasında ilk sırada İran geliyor. İran araçları yoğunlukla Gürcistan ile İran arasında yük taşıyorlar. Bulgaristan araçları ise Avrupa’dan aldıkları yükleri Türkiye’yi transit geçerek yoğunlukla Gürcistan ve Ermenistan’a taşıyorlar.

Türk araçları boş giriş sayılarını düşürmesine karşın Yabancı araçlar %30 oranında boş girişlerini artırdılar. Türk taşımacılar; Avrupa’dan aylık ~5.000 araç, Irak ve Suriye’den ~50.000 araç, Azerbaycan ve Gürcistan’dan ~10.000 araç, İran’dan ~2.500 araç, Rusya’dan ~2.000 araç ile aylık ~ 70.000 araç ile kendi ülkelerine boş dönüş yapıyorlar. Yabancı araçlar ise aylık ~10.000 adet boş giriş yapıyor ve bu araçların başında Gürcistan, Bulgaristan, Romanya, Makedonya geliyor.

OCAK-AĞUSTOS 2018 İHRACAT VERİLERİ

Ağustos ayında ihracat, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre yüzde 6,5 azalarak 12,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Geçen ay 9 günlük bayram tatiline rağmen, ihracat güçlü performansına ara vermeden devam etti.

Ağustos ayında gerçekleştirilen ihracatın iş günü bazında ortalama değerine bakıldığında; 26 iş günü olan 2017 Ağustos ayında günlük ihracat ortalaması 480 milyon dolar gerçekleşti. 22 iş günü olan 2018 Ağustos ayında bu rakam ise yüzde 14.6 artışla 550 milyon dolara çıktı. Bayram tatili nedeniyle kaybedilen 4 iş günü Ağustos ayında ihracatın yaklaşık 2,5 milyar dolar daha düşük gerçekleşmesine sebep oldu. Ağustos ayında eksik iş günü sebebi ile yaşadığımız kaybı Eylül ayında telafi edeceğimiz öngörülüyor. Ekim, Kasım ve Aralık aylarında da çift haneli ihracat artışı öngörülüyor.

Yılbaşından bu yana ihracat ise yüzde 5,3 artış ile 108,7 milyar dolara ulaşırken, son 12 aylık ihracat da yüzde 6,5 artışla 162,4 milyar dolar olarak gerçekleşti.

İhracat pazarlarına bakıldığında; Ağustos ayında 219 ülkeye ihracat gerçekleştirildi. Bu ülkelerden 96’sına ihracatta artış yaşandı. En çok ihracat gerçekleştirilen ilk 5 ülke Almanya, İngiltere, Irak, ABD ve İspanya oldu. Bunların yanında, ihracat artışında dikkat çeken ülkeler de var. Yemen’e ihracatımız 4 katına, Senegal ve Cibuti’ye ihracatımız ise 2 katına çıktı. Ağustos ayı içerisinde Rusya’ya ihracatımız yüzde 16 artışla 273 milyon dolara ulaştı.

KAYNAK : UND